ప్రపంచాన్ని వణికించిన మలేరియా

దోమ కాటుతో వ్యాధి ముప్పు
ఏప్రిల్ 25 ప్రపంచ మలేరియా దినోత్సవం
(డా.ఎన్.ఖలీల్)
చార్లెస్ ఆల్ఫొన్సో లావెరన్ 1880 లొ మనుషుల్లో మలేరియా వ్యాధికారక క్రిమిని కనుగొన్నారు. ఇది “ప్లాస్మోడియం” జాతికి చెందిన పరాన్నజీవిగా గుర్తించారు. ఈ పరాన్నజీవులతో మలేరియా సోకే అవకాశం ఉంది. ఈ క్రిమి మనుషుల్లో ఒకరి నుండి మరొకరికి దోమల ద్వారా వ్యాపిస్తుందని నిర్ధారించారు. ఈ వ్యాధి వల్ల తీవ్ర ప్రభావానికి లోనైనా ఆఫ్రికా ఖండం 2001 లో “ఆఫ్రికా మలేరియా డే” పాటించింది.

ప్రపంచ దేశాలు ఏప్రిల్ 25 ను “వరల్డ్ మలేరియా డే” ను పాటిస్తున్నాయి.
2025 ప్రపంచ మలేరియా దినోత్సవం థీమ్ “మలేరియా మనతోనే ముగుస్తుంది: తిరిగి పెట్టుబడి పెట్టండి, తిరిగి ఊహించుకోండి, తిరిగి రాజుకోండి.” (Malaria Ends With Us: Reinvest, Reimagine, Reignite) ఈ థీమ్ మలేరియాను నిర్మూలించడానికి ప్రపంచ ప్రయత్నంలో పెరిగిన నిబద్ధత, పెట్టుబడి మరియు వినూత్న వ్యూహాల అవసరాన్ని నొక్కి చెబుతుంది.
ప్రపంచ మలేరియా దినోత్సవం అంటే ఏమిటి?
మలేరియా ప్రాణాంతక ప్రభావాల గురించి ప్రపంచవ్యాప్తంగా అవగాహన పెంచడానికి, వ్యాధిని నిర్మూలించే ప్రయత్నాలను ప్రోత్సహించడానికి ప్రతి సంవత్సరం ఏప్రిల్ 25న ప్రపంచ మలేరియా దినోత్సవాన్ని జరుపుకుంటారు. మలేరియా అనేది ప్లాస్మోడియం పరాన్నజీవి వల్ల కలిగే ప్రాణాంతక అనారోగ్యం, ఇది సోకిన అనాఫిలిస్ దోమల కాటు ద్వారా మానవులకు వ్యాపిస్తుంది. ఈ రోజు కొనసాగుతున్న ప్రపంచ మలేరియా సంక్షోభాన్ని హైలైట్ చేయడం, మలేరియా నివారణ, రోగ నిర్ధారణ, చికిత్సలో ఆవిష్కరణలను హైలైట్ చేయడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
ప్రపంచ మలేరియా దినోత్సవం ఈ వ్యాధిని ఎదుర్కోవడానికి చేసే విస్తృత ప్రపంచ ప్రయత్నంలో భాగం, ఇది అనేక ప్రాంతాలలో, ముఖ్యంగా సబ్-సహారా ఆఫ్రికాలో అత్యంత తీవ్రమైన ప్రజారోగ్య ముప్పులలో ఒకటిగా కొనసాగుతోంది.
కొత్త రోగనిర్ధారణ సాధనాలు, పద్ధతులు వెలువడుతున్నాయి, ముఖ్యంగా మారుమూల ప్రాంతాలలో. ఈ థీమ్ మలేరియాకు వ్యతిరేకంగా పోరాటంలో పునరుద్ధరించబడిన నిబద్ధత, వినూత్న వ్యూహాలు మరియు నిరంతర పెట్టుబడి అవసరమవుతోంది.

మలేరియా లక్షణాలు:
దోమ కుట్టిన 10-15 రోజుల తర్వాత లక్షణాలు అభివృద్ధి చెందుతాయి. చికిత్స చేయకుండా వదిలేస్తే, మలేరియా అవయవ వైఫల్యం, కోమా లేదా మరణం వంటి తీవ్రమైన సమస్యలకు దారితీస్తుంది, కాబట్టి మలేరియా చాలా కీలకమని మీరు అనుమానించినట్లయితే వెంటనే వైద్య సహాయం అవసరO.
జ్వరం : అకస్మాత్తుగా వచ్చే అధిక జ్వరం అత్యంత సాధారణ లక్షణాలలో ఒకటి.
చలి: చాలా మందికి చలి వస్తుంది, ఇది తీవ్రంగా ఉండవచ్చు, తరువాత చెమట పడుతుంది.
చెమట పడుతుంది: చలి తర్వాత, జ్వరం విరిగిపోవచ్చు మరియు వ్యక్తి విపరీతంగా చెమట పట్టవచ్చు.
తలనొప్పి: మలేరియా కేసులలో తరచుగా మధ్యస్థం నుండి తీవ్రమైన తలనొప్పి సాధారణం.
అలసట: చాలా అలసటగా లేదా బలహీనంగా అనిపించడం విలక్షణమైనది మరియు ఇతర లక్షణాలు తగ్గిన తర్వాత కూడా ఇది కొనసాగవచ్చు.
వికారం, వాంతులు: మలేరియా ఉన్న చాలా మంది వ్యక్తులు వికారంతో వాదపడతారు. వాంతులు చేసుకోవచ్చు.
కండరాలు, కీళ్ల నొప్పి: కండరాలు, కీళ్లలో నొప్పులు, ఇతర నొప్పులు సాధారణం.
రక్తహీనత: పరాన్నజీవి ఎర్ర రక్త కణాలను నాశనం చేస్తుంది, ఇది రక్తహీనతకు దారితీస్తుంది (తక్కువ ఎర్ర రక్త కణాల సంఖ్య), అలసట, బలహీనత, పాలిపోవడం వంటి లక్షణాలను కలిగిస్తుంది.
దగ్గు: కొంతమందికి తేలికపాటి దగ్గు వస్తుంది.
కడుపు నొప్పి: కొంతమందికి కడుపులో అసౌకర్యం లేదా నొప్పి ఉంటుంది.
మలేరియా టీకా: మలేరియాపై పోరాటంలో కీలకమైన సాధనం మలేరియా టీకా అనేది మలేరియాపై పోరాటంలో ఒక ముఖ్యమైన పురోగతి, RTS,S/AS01 వ్యాక్సిన్ విస్తృత ఉపయోగం కోసం ఆమోదించబడిన మొదటి మలేరియా వ్యాక్సిన్. ఈ వ్యాక్సిన్ అత్యంత ప్రాణాంతకమైన మలేరియా జాతి అయిన ప్లాస్మోడియం ఫాల్సిపరం పరాన్నజీవి నుండి రక్షించడానికి రోగనిరోధక వ్యవస్థను ప్రేరేపించడం ద్వారా పనిచేస్తుంది. పురుగుమందులతో చికిత్స, యాంటీమలేరియల్ మందులు వంటి ఇతర నివారణ చర్యలకు పూర్తి ప్రత్యామ్నాయం కానప్పటికీ, ఈ వ్యాక్సిన్ ముఖ్యంగా స్థానిక ప్రాంతాలలోని పిల్లలకు అదనపు రక్షణ పొరను అందిస్తుంది. ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (WHO) 2021లో RTS,S/AS01 యొక్క విస్తృత వినియోగాన్ని సిఫార్సు చేసింది. మలేరియా నియంత్రణ మరియు నిర్మూలన కోసం విస్తృత వ్యూహంలో ఈ వ్యాక్సిన్ ఒక కీలకమైన సాధనంగా పరిగణించబడుతుంది.
ఈ వ్యాక్సిన్ ఒక విలువైన ముందడుగు అయినప్పటికీ, ప్రపంచవ్యాప్తంగా అనేక ఉష్ణమండల మరియు ఉపఉష్ణమండల ప్రాంతాలలో మలేరియా ఒక ప్రధాన ఆరోగ్య సవాలుగా కొనసాగుతున్నందున, అధిక సమర్థత రేటుతో మరింత ప్రభావవంతమైన వ్యాక్సిన్లను అభివృద్ధి చేయడం కొనసాగుతున్న పరిశోధన లక్ష్యం.
మలేరియా గురించిన అపోహలు- వాస్తవాలు:
అపోహ: మలేరియా గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోనే సంభవిస్తుంది.
వాస్తవం: గ్రామీణ మరియు పట్టణ ప్రాంతాలలో మలేరియా సంభవిస్తుంది. నిలిచి ఉన్న నీటి కారణంగా గ్రామీణ ప్రాంతాలు దోమల వృద్ధికి ఎక్కువగా గురవుతుండగా, ముఖ్యంగా పారిశుధ్యం మరియు నీటి నిర్వహణ సరిగా లేకపోవడంతో పట్టణ ప్రాంతాలు కూడా ప్రమాదంలో ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా స్థానిక దోమల జనాభా సోకినట్లయితే, నగరాల్లో కూడా మలేరియా వ్యాప్తి చెందుతుంది.
అపోహ: మీకు రాత్రిపూట కుట్టిన దోమ నుండి మాత్రమే మలేరియా సోకుతుంది.
అపోహ: మలేరియాను వ్యాప్తి చేసే అనోఫిలిస్ దోమలు ప్రధానంగా సంధ్యా సమయంలో మరియు తెల్లవారుజామున చురుకుగా ఉంటాయి, కొన్ని జాతులు రోజంతా కూడా కుట్టవచ్చు. అన్ని సమయాల్లో దోమ కాటు నుండి మిమ్మల్ని మీరు రక్షించుకోవడం ముఖ్యం, ముఖ్యంగా మలేరియా-స్థానిక ప్రాంతాలలో.
అపోహ: మలేరియా వ్యక్తి నుండి వ్యక్తికి వ్యాపిస్తుంది.
వాస్తవం: మలేరియా వ్యక్తి నుండి వ్యక్తికి నేరుగా వ్యాపిస్తుంది (రక్త మార్పిడి ద్వారా లేదా గర్భధారణ సమయంలో తల్లి నుండి బిడ్డకు వంటి అరుదైన సందర్భాలలో తప్ప). ఇది ప్రధానంగా సోకిన అనోఫిలిస్ దోమ కాటు ద్వారా వ్యాపిస్తుంది.
అపోహ: మీరు మలేరియా బారిన పడిన తర్వాత, మీరు జీవితాంతం దానికి రోగనిరోధక శక్తిని కలిగి ఉంటారు.
వాస్తవం: ఒకసారి మలేరియా బారిన పడటం వల్ల జీవితాంతం రోగనిరోధక శక్తి లభించదు. పదే పదే వ్యాధి బారిన పడటం వలన కాలక్రమేణా పాక్షిక రోగనిరోధక శక్తి ఏర్పడవచ్చు, కానీ అది పూర్తి రక్షణకు హామీ ఇవ్వదు. గతంలో మలేరియా బారిన పడిన వ్యక్తులు కూడా పరాన్నజీవికి గురైతే మళ్ళీ వ్యాధి బారిన పడే అవకాశం ఉంది.
దోమతెరలు వాడడం, నిల్వ ఉన్న నీటిలో దోమలు వృద్ధి చెందుతాయి కాబట్టి, బకెట్లు, పూల కుండీలు, వర్షపు నీరు నిల్వ ఉన్న పాత టైర్లు వంటి ఖాళీ కంటైనర్లలో నీరు నిల్వ ఉండకుండా చూడాలి.
గ్రామీణ ప్రాంతాలలో మాత్రమే మలేరియా కనిపిస్తుందని అనుకోకండి. పట్టణ ప్రాంతాలలో కూడా దోమల ద్వారా సంక్రమించే మలేరియా ఉండవచ్చు, ముఖ్యంగా పారిశుధ్యం తక్కువగా ఉన్న మరియు నీరు నిలిచి ఉన్న ప్రాంతాలలో. మలేరియా వ్యాపించవచ్చు. నీటి పాత్రలను బయత ఉంచవద్దు. నిల్వనీరు ఉండకుండా చూడండి.
మలేరియాను నిర్మూలించడానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా జరుగుతున్న ప్రయత్నాలను సమీక్షించుకోవడానికి ప్రతి సంవత్సరం ప్రపంచ మలేరియా దినోత్సవం జరుపుతున్నారు. మలేరియా వ్యతిరేక పోరాటానికి సమిష్టి ప్రయత్నం ఎంతో అవసరం.
(వ్యాస రచయిత ఫార్మా రంగ నిపుణుడు).